HET JESUS CHRISTUS DIE GESONDHEIDSWETTE WAT IN DIE OU TESTAMENT GEGEE WORD AFGESKAF, OF IS DIT VANDAG NOG RELEVANT? KAN BYBELSE GESONDHEIDSWETTE, WAT DUISENDE JARE GELEDE GEGEE IS, BETEKENISVOL EN PRAKTIES WEES IN VANDAG SE SAMELEWING? DIE ANTWOORD KAN JOU DALK VERRAS!
Die gesondheidswette wat in die Bybel gevind word, stel 'n interessante dilemma vir enigiemand wat glo daarin om Bybelse leringe te volg. Die Bybel stel dit duidelik dat sekere kosse nie geëet mag word nie, en dat sekere gedrag sondig en 'n gruwel in God se oë is. Tog beweer mense al vir eeue dat Jesus weggedoen het met hierdie regulasies, en dat dit lastig, verouderd, bisar en selfs barbaars is.
Maar presies hoe het hierdie wette tot stand gekom? Wie het hulle geskryf, en hoekom is hulle gegee? Het Jesus hulle werklik afgeskaf, of is hulle vandag nog van toepassing? Mediese wetenskap en geskiedenis en grondige Bybelwetenskap stem saam - die antwoord is absoluut in stryd met wat die meeste mense wat geloof in Christus bely, verkeerdelik aanneem!
OORSPRONG VAN DIE GESONDHEIDSWETTE -
Daar word gewoonlik na die Bybelse gesondheidswette verwys as die "Wette van Moses". Baie geleerdes neem aan dat Moses primitiewe taboes versamel het om 'n kode van wette te vorm. Sommige beweer dat die redes vir skoon en onrein kosse bloot arbitrêr, irrasioneel of onverklaarbaar is. Sommige antropologiese bespiegelings dui daarop dat onrein diere onvolmaakte lede van hul spesie is — vertel dit vir 'n vark en jy sal waarskynlik 'n welverdiende snork van afkeur kry! Opgeleide geleerdes beweer ook dat die Bybelse wette niks met gesondheid te doen het nie, maar bloot rituele was om die Israeliete van hul heidense bure te skei, en dat slegs Jode vandag hierdie wette hoef te onderhou. Al hierdie pogings om die Bybelse gesondheidswette te verduidelik is egter onvoldoende, soos ons in hierdie artikel sal sien.
In Levitikus 11–20, waar hierdie wette in detail uiteengesit word, vind ons dat “die Here met Moses en Aäron gespreek en vir hulle gesê het: Spreek met die kinders van Israel en sê: Dit is die diere wat julle mag eet." (Levitikus 11:1-2). Hierdie selfde inleidende stelling gaan die opsomming van ander gesondheidswette in die boek Levitikus vooraf. Volgens die Bybel was die skrywer van die Bybelse gesondheidswette nie Moses nie – maar God self! God het aan die Israeliete verduidelik dat as hulle Sy gebooie gehoorsaam sou hulle “nie een van die siektes” ervaar wat ander nasies geteister het nie (Eksodus 15:26). God het hierdie wette aan Sy uitverkore volk gegee sodat hulle 'n voorbeeld vir die wêreld kan wees! God wou hê dat hul gesonder gesondheid opgemerk moes word deur omliggende nasies wat dan kon navraag doen hoe hulle ook dieselfde resultate kon kry (sien Deuteronomium 4:1–8). Terwyl sommige teoloë naïef voorgestel het dat hierdie "regulasies" aan Israeliete gegee is om hulle te straf vir hul ongehoorsaamheid, is hierdie wette eintlik deur 'n God van liefde gegee om mense 'n beter manier om te lewe te wys. Die gesondheidswette moes deur die priesters geleer word, vanweë hul fundamentele belang!
Dit is nogal leersaam om te lees wat Bybelnaslaanboeke oor die gesondheidswette te sê het.
-
Halley's Bible Handbook sê: "Moses se wet ... [insluitend] sy gesondheids- en voedselregulasies, was baie meer suiwer, meer rasioneel, menswaardig en demokraties as Babilonies, Egipties of enige ander. Dit het ook 'n wysheid getoon ver vooruit van enigiets in antieke wetgewing" (24ste uitgawe, bl. 138).
-
Eerdmans se Handbook of the Bible sê: "Vandag is ons in staat om die gesonde beginsels van dieet, higiëne en medisyne te verstaan en te waardeer wat hierdie wette uitdruk” (p. 176).
-
Die Expositor's Bible Commentary, wat kommentaar lewer op Levitikus 11, verklaar dat “die Levitiese wette van reinheid het geen bekende uitgebreide parallelle in omliggende kulture nie". Dit is duidelik dat die idee dat Moses primitiewe taboes leen, hou nie stand nie, want "omliggende kulture vertoon min van hierdie soort wet."
Terwyl sommige geleerdes beweer dat die Bybelse wette nie gegee is vir redes van gesondheid nie, sê hierdie selfde kommentaar dat "die geestelike en higiëniese redes vir die wette nog steeds bevestig kan word. Hulle is merkwaardig waardevol op die gebied van openbare gesondheid... Hierdie wette het Israel beskerm van slegte dieet, gevaarlike ongediertes en oordraagbare siektes... Hierdie wette was 'n breë tog akkurate stel beginsel, gebaseer op praktyk eerder as teorie, wat God in Sy wysheid gegee het aan 'n volk wat nie die rede vir die voorsiening kon weet nie" (ibid.) Dus, die idee dat hierdie Bybelse wette verouderd en outyds is en niks met gesondheid te doen het nie, is eenvoudig onsin!
DIEETWETTE -
Die mees bekende Bybelse gesondheidswette definieer skoon en onrein vleis – wesens wat aanvaarbaar is om te eet en dié wat nie is nie – maar die meeste mense (selfs teoloë!) het min of geen begrip van die medies gesonde redes agter hierdie instruksies nie! Die wetenskaplike wysheid agter die Bybelse dieetwette word vandag selde geleer; in plaas daarvan word hierdie wette algemeen beskou as “Ou-Testamentiese regulasies” wat nie meer van toepassing is nie. Soos Eerdmans se Handbook of the Bible egter sê: "Hierdie lyste [van rein en onrein wesens] het 'n betekenis wat dikwels geïgnoreer word. Verre van dat dit op gier of fancy gebaseer is, beklemtoon hierdie lyste 'n feit wat eers laat in die vorige eeu ontdek is ... dat diere siektes dra wat gevaarlik is vir die mens” (p. 176). Trouens, dieselfde diere wat in die Skrif as onrein gemerk is, dra steeds parasitiese siektes wat vandag nog gevaarlik is vir mense!
“Skoon” landdiere is herkouers—weidende diere soos beeste, skape, takbokke en elande—wie se spysverteringskanale ontwerp is om gras wat mense nie kan verteer nie in vleis te verander wat ons kan verteer. Die meeste onrein diere is karnivore of aasdiere wat gevaarlike siektes aan mense kan oordra. Varke eet wortels en graan kosse, eerder as gras, en is dus ekologiese mededingers vir mense. Skoon visse het vinne en skubbe. Onrein waterorganismes soos mossels en oesters is filtervoeders wat water suiwer, en wat giftige chemikalieë en patologiese bakterieë en virusse in hul weefsels stoor. Om 'n oester te eet, is soos om jou stofsuiersak te eet - tog hou moderne fynproewers nie daarvan om hieroor te dink nie! Krappe en kreef is aasdiere wat dooie goed op die bodem van watermassas eet. Die meeste onrein voëls is karnivore of aasdiere. God het in Sy wysheid wette geïnspireer wat mense beskerm teen gevaarlike siektes, maar ook "die natuur se skoonmaakpersoneel" beskerm deur hulle "buite perke" as voedsel vir die mensdom te maak. Hierdie biologiese beginsels werk vandag nog.
Die wette van rein en onrein vleis is egter nie die enigste Bybelse instruksies wat dieet betref nie. In Levitikus 3:17 lees ons dat "jy geen vet of bloed mag eet nie" (vgl. Levitikus 7:23–27). Een van die belangrikste ontdekkings in die vorige eeu was dat hoë vet diëte gekoppel is aan verhoogde vlakke van hartsiektes, beroerte, kanker van die kolon en bors en 'n magdom ander patologieë—insluitend vetsug—wat bykomende komplikasies meebring. Ons uitdaging is om te leer om groot bronne van vet in ons dieet te herken (sigbare vette op vleis, vetterige vleissnitte—soos spekvleis, ruim hoeveelhede swaar dressings, lepels vol olie, ens.), en ons inname van vette wat hoog in kalorieë en dikwels hoog in versadigde vette is. Dit het ook die afgelope dekades pynlik duidelik geword dat besmette bloed en bloedprodukte vigs en hepatitis kan oordra. Die eenvoudige beginsel om vet en bloed te vermy is 'n kragtige beginsel van voorkoming—as dit gevolg word—want dit werk vandag nog!
Bybelse beginsels dek ook die gebruik van plantvoedsel—koolhidrate. Esegiël is opdrag gegee om ’n voedsame brood te maak van “koring, gars, boontjies, lensies, sorghum en spelt” (Esegiël 4:9). Dit was 'n veelkorrelbrood wat komplekse koolhidrate bevat vir energie, verskillende soorte vesel en veelvuldige aminosure vir proteïene en liggaamsbou. Dit was nie 'n hoogs verfynde produk soos vandag se gewone brode waarvan die meeste van hul voedingstowwe verwyder is, wat dan misleidend "verryk" genoem word wanneer 'n paar voedingstowwe terug bygevoeg word nie.
Die Bybel raai ons aan om lekkers soos heuning of ander eenvoudige suikers spaarsamig te gebruik (Spreuke 25:16; 27). Ons word gewaarsku teen ooreet—vraatigheid (Spreuke 28:7). Moderne boeke oor gesondheid gee dieselfde raad! Die Bybelse dieetriglyne is nie outydse, lastige regulasies nie – dit is Goddelik geïnspireerde riglyne wat die mensdom se wetenskap duisende jare geneem het om te verstaan!
ALKOHOLIESE DRANKIES -
Wanneer ons na die Bybelse gesondheidsriglyne kyk, vind ons dat dronkenskap sonde is. Waarskuwings teen die misbruik van alkohol kom dwarsdeur die Bybel voor (Genesis 9:20–21; Efesiërs 5:18; 1 Petrus 4:3). Dit is opmerklik dat Jesus se eerste wonderwerk was om water in wyn by 'n bruilofsfees te verander (Joh. 2:1–11). Baie voer aan dat Hy sou dit nie gedoen het as die drink van alkohol 'n sonde was nie. Met 'n dieper studie van hierdie wonderwerk is dit egter duidelik dat Jesus wel water in vars druiwesap verander het. "Wyn", in die Bybel, verwys na druiwesap (of suiwer/vars of vermeng/verdun) maar verwys ook na een of ander gefermenteer druiwe of vrugte sap (sien die insetsel hieronder vir meer). Was Paulus se raad aan Timoteus om vir sy omgekrapte maag, gefermenteer wyn te drink of eerder vars (suiwer) druiwesap? Die voordelige uitwerking van druiwesap was een van die verrassings van moderne mediese studies. Mense wat gereeld druiwesap drink (en druiwe eet) kry minder hartaanvalle as alkoholmisbruikers.
Insetsel:
So 'n bietjie wyn..of nie?
Daar is drie sienings oor hierdie onderwerp binne die Christen gemeenskap:
1. Matigheid. Die drink van alkohol is reg, selfs goed, solank jy nie dronk word nie (maw: dit gaan alles oor hoeveelheid).
2. Verbod op alkohol gebruik: Wanneer die Bybelse inligting oor alkohol reg verstaan word sal alkohol gebruik veroordeel word (maw: dit gaan alles oor die soort wyn).
3. Geheel onthouding: Terwyl daar geen duidelike "jy sal nie" vers voorkom wat 'n verbod op die gebruik van alkohol plaas nie, sal die korrekte toepassing van Bybelse en ander beginsels ons lei om alkohol te vermy (maw: dit gaan alles oor beginsels).
Baie regdenkende Christen gelowiges staan by siening 2 en 3. Ten spyte hiervan is die moderne siening oor alkohol gebruik so diep in die samelewing gevestig dat mense vandag eenvoudig nie hulself kan indink dat mense in Bybel tyd dinge anders gesien het nie. Hoekom word die matigheid siening meer en meer vandag ondersteun? Om eerlik te wees dink ek dit is vir mense vandag net eenvoudig onmoontlik om te glo dat die Israeliete van ouds meestal net druiwe sap gedrink het of wel gefermenteer wyn gehad het maar nooit dit aangeraak of gebruik het nie. Ek stem dat dit ongeloofwaardig klink. Ongelukkig gee sommige gelowiges se verduidelikings hierdie indruk. Maar ek wil sê dat die matigheid siening wel sy probleme het rondom geloofwaardigheid. Hierdie siening neig om 'n klomp ongegronde idees op ou Skrifte en kulture te projekteur. Diegene wat die matigheid siening voorstaan sien mense in Bybelse tyd as moderne sosiale drinkers wat net wou sit en 'n lekker glas of twee wyn saam met 'n maaltyd wou nuttig. In teenstelling tot dit alles wil ek voorstel dat beide die vereenvoudigde totale verbod op alkohol siening en die matigheid siening voortspruit uit 'n onkunde oor die antieke wêreld. Die Bybel openbaar 'n sekere maat van dubbelsinnigheid aangaande wyn. Dit is omdat wyn en die drink van wyn in die antieke wêreld verskil het van vandag, en nogal heel kompleks ook daarby. Binne daardie kompleksiteit is dit moontlik om argumente aan te voer vir elk van die drie sienings.
Die kompleksiteit word gesien daarin in wat eintlik as "wyn" beskou is. Wyn kon, natuurlik, verwys het na gewone wyn soos vandag beskou (alkoholies). Dit kon verwys het na gewone wyn wat verdun was met 'n aansienlike hoeveelheid water, soveel so dat in moderne terme die "wyn" geklassifiseerd word, afhangende van die verdunning, as of sub-alkoholies (1-2 persent) of selfs nie-alkoholies.
Op 'n soortgelyke manier het wyn soms 'n groot hoeveelheid heuning by gekry, wat aansienlike verdunning benodig het (weereens sou dit opeindig as sub-alkoholies of nie-alkoholies).
Soms is gedroogde druiwe met water gekook en kort daarna gedrink (nie-alkoholies) of wanneer dit gefermenteer het (alkoholies). Wyn wat gekook is totdat dit amper 'n stroop was was baie algemeen. Dit is weer opgebou met water en was nie-alkoholies omrede dit gekook en verdun is. Daar was druiwe sap. Daar was wyn wat die volgende fase van fermentasie betree het en in asyn verander het (beplan of onbeplan). Hierdie nie-alkoholiese asyn is ook "wyn" genoem en is by water gevoeg as 'n drankie. 'n Weergawe hiervan (genoem posca in Latyns) het deel gevorm van die rantsoene wat aan elke Romeinse soldaat gegee is. Dit het gehelp om slegte water beter te laat proe (noodsaaklik vir enige weermag). Hierdie nie-alkoholiese wyn is aan Jesus aangebied op die kruis, wat Hy wel gedrink het (Joh 19:28-30). Die vorige aanbieding van wyn, gemeng met gal, het Jesus egter geweier (Matt 27:34). Hierdie was die hoof tipes van "wyn" alhoewel daar ander tipes ook was. Maar sê my, sal die moderne mens hierdie drankies wyn noem? Nee, verseker nie! Ons definisie van wyn vandag, gevorm deur moderne sienswyses en vooruitgang in wynmaak prosesse, is baie nou, presies en tegnies. Deesdae gaan wyn spesifiek oor die alkohol inhoud. Die antieke mense het wyn beskou as 'n produk van die wingerdstok. Sy bedwelmende uitwerking was nie die absolute definieerende funksie nie. Wyn kon bedwelmend wees maar kon ook, en meestal was, nie bedwelmend nie.
Hierdie belig, wat ek dink, die mees algemene misverstand wat mense vandag het: Hulle aanvaar outomaties dat antieke mense wyn suiwer gedrink het (onverdun). In realiteit was wyn gemeng en verdun met water, en dit was die normale manier hoe wyn gedrink is. Daar was baie moontlike redes daarvoor gewees: kommer oor die gevaarlike effek van wyn was 'n groot rede, asook die begeerte om 'n waardevolle produk langer te laat hou. 'n Ander groot rede was hoe sleg baie water geproe het, en wyn was 'n belangrike bestandeel om water meer drinkbaar te maak (snaaks genoeg was dit partykeer die wyn wat sleg geproe het en met water verdun is om die wyn meer uithoubaar te maak!). Gelukkig vir antieke mense het selfs klein hoeveelhede alkohol bakterie en virusse gedood, selfs al het hulle nie volledig hierdie toevallige feit verstaan nie.
Dit skok moderne mense om te besef dat die Grieke en Romeine altyd hul wyn verdun het. Die standaard verdunning was 1 deel wyn tot 3 dele water maar gereeld was die verdunning hoër gewees teen 4-6 dele water (Pliny noem van 'n wyn wat 1-8 keer verdun was). Alle wyn drinkery in die Nuwe Testament moet verstaan word vanuit hierdie agtergrond en nie vanuit die moderne aannames oor wyn drinkery nie. Die wyn wat gedrink was, vanuit moderne standaarde, was hoofsaaklik water. Plutarch skryf "Ons noem 'n vermenging 'wyn,' al is die meerderheid dele daarvan water." (Symposiacs III, ix). Die Joodse Talmud noem wyn as 'n mengsel van wyn en water (gewoonlik 1-3 dele maar tot soveel soos 1-6). In 2 Makkabeërs 15:39 staan daar: "Want, net soos dit skadelik is om slegs wyn of water te drink, terwyl wyn wat met water gemeng is, soet is en genot verskaf..." Hierdie is geskryf rondom 60 VC. Die vroeë Christene het verklaar dat hul wyn hoofsaaklik water was. Justin Martyr (150 AD) het van die Nagmaal so gepraat: "Brood is gebring, en wyn en water, en die president stuur gebede op asook dankseggings" (Apology I, 67, 5). Klement van Alexandrieë spesifiseer dat "Dit is beter dat wyn vermeng word met soveel water as moontlik... Want beide is werke van God, en die vermenging van die twee, beide die water en wyn produseer gesondheid..." (Instructor 2:2).
Slegs barbare was beskou as drinkers van onverdunde wyn. Ten spyte daarvan is die moderne sienswyse oor alkohol gebruik so verskans dat mense vandag eenvoudig nie dit kan indink dat die antieke mense dinge anders gesien en beleef het nie. Hulle is verstom oor die idee om hul wyn te verdun en tog was dit die meerderheidspraktyk in die Mediterreense. Ons kultuur verafsku die kook van wyn en sien druiwe sap as minderwaardig, tog was dit hoog gewaardeerde drankies lank gelede.
So. Waar bring dit ons? 'n Totale verbod deur die Skrifte op alle wyn, selfs alkoholiese wyn, sou nie sin maak in die antieke wêreld nie. Fermentasie help om 'n belangrike produk oor tyd te bewaar. In 'n voedingsvatbare wêreld voorsien wyn daardie ekstra bietjie noodsaaklike voeding. In klein hoeveelhede kon gefermenteerde wyn water, wat aaklig proe en selfs gevaarlik sou wees om te drink, veiliger en drinkbaar maak. Selfs al sou daar, vir arguments onthalwe, geen nie-alkoholiese wyn (druiwe sap of afgekookte wyn) wees nie, sou gefermenteerde wyn gewoonlik eers verdun word om sub-alkoholies en selfs nie-alkoholies te wees voor dit gebruik is.
Daar is baie ander kwessies en implikasies wat hierdie artikel nie kan dek nie maar ek hoop dit help mense om te besin oor die ondenkbare kulturele toegewings wat vandag gemaak word om die drink van alkohol te regverdig. Ek hoop die gelowige Christen leser sal sy toewyding tot die praktyk van geheel onthouding herbevestig. Die Bybelse veroordelings van die tipes wyn, en nie eenvoudig dronkenskap, tesame met die talle Bybelse verhale wat wyn as gevaarlik uitwys, sowel as alkohol se impak op die geestelikheid, op die gesondheid van verstand en liggaam, op die gemeenskap, familie, wet en orde, maak dit uiters moontlik om 'n wesenlike saak te bou vir algehele onthouding, en selfs vir 'n versigtige, getemperde verbodsposisie. Belangrik, die gematigde gebruik van alkohol sienswyse blyk nie om langer die beste terugval sienswyse te wees nie maar meer soos 'n lui moderne projeksie terug op die verlede.
So, die volgende keer dat 'n gematigde Christen alkohol-gebruiker 'n wyn bestel, vertrou ek dat hulle hul water vles byderhand sal hê reg om hul wyn met baie water te verdun! Ek hoop ook hulle is reg om die uitdrukkings van afgryse van die moderne omstanders te verdra. Vir een of ander rede dink ek nie ek sal dit sien nie - Ek wonder hoekom? (Insetsel deur Anthony MacPherson - November 17, 2015, vry vertaal.)
GEBOORTEWETTE EN BESNYDENIS -
Met die eerste oogopslag mag sommige dink dat Bybelse instruksies oor bevalling bevooroordeeld teen vroue is. By die geboorte van 'n manlike kind is 'n vrou vir 7 dae as onrein beskou en het vir 33 dae in 'n toestand van reiniging voortgegaan; na die geboorte van 'n vroulike kind, is die moeder vir 14 dae as onrein beskou en haar reinigingsperiode was 66 dae. (Levitikus 12:2–5) Hierdie instruksies pas egter baie goed by moderne wetenskaplike ontdekkings oor bevalling en ontwikkeling en siektevoorkoming. Deur 'n vrou wat pas geboorte gegee het onrein te verklaar, het die Bybelse gesondheidswette vereis dat elkeen wat aan die nuwe moeder geraak het (veral die vroedvrou) om te was en om onmiddellike kontak met ander mense te vermy—'n praktyk wat ontwerp is om die verspreiding van siektes soos kraamkoors te voorkom, ‘n siekte wat deur die geskiedenis ongekende lewens geëis het. Dit was eers in die middel van die 1800's dat 'n Oostenrykse geneesheer, Ignaz Philipp Semmelweis, besef het dat die verspreiding van geboortekoors voorkom kan word as diegene wat help met geboorte, na 'n bevalling hulself was - tog het Bybelse gesondheidswette hierdie praktyk amper 3 000 jaar tevore reeds bevorder!
Maar daar is selfs meer voordele in hierdie instruksies. Terwyl 'n nuwe ma onrein was (7–14 dae), was sy vry van die pligte van kook en gewone huiswerk—wat haar tyd gegee het om haar kragte te herwin nadat sy 'n baba gebaar het. Gedurende die suiweringstydperk (33–66 dae) het sy in semi-isolasie gebly en sodoende skares en kontak met siektekieme vermy wat haar of haar pasgebore kind kan benadeel. Sy was nie verplig om na 'n plek van aanbidding te reis om 'n offer te bring tot aan die einde van haar reinigingsperiode nie. Aangesien reis dikwels moeilik was, het dit 'n verpleegmoeder tyd gegee vir haar borsmelk om in te kom, om 'n voedingsroetine te vestig en vir die baba om teenliggaampies te bou en krag te kry. Die langer tydperk vir vroulike babas was nie te wyte aan manlike chauvinistiese vooroordeel nie. Selfs vandag het vroulike babas dikwels laer geboortegewigte en hoër sterftesyfers, so hierdie langer tydperk by die huis saam met die ma was bedoel om hulle 'n beter begin in die lewe te gee.
Die Bybel het opdrag gegee dat manlike babas op die agtste dag besny moes word (Genesis 17:12–14; Levitikus 12:3). Moderne wetenskaplike studies het getoon dat die bloedstollingsmeganisme in 'n baba eers op die agtste dag ten volle ontwikkel is, dus was dit nie wys om 'n chirurgiese prosedure vroeër te doen nie as gevolg van die bedreiging van bloeding (sien None of These Diseases, McMillen, pp. 20–21).
Terwyl sommige goedmenende mense manlike besnydenis as barbaars beskou, toon die mediese wetenskap dat besnyde klein seuntjies 'n verminderde risiko van urinêre infeksies het, besnyde mans het laer syfers van kanker van die penis en vroue wat met besnyde mans getroud is, het baie laer vlakke van servikale kanker!
Die gebruik van vroulike besnydenis is 'n totaal ander saak. Dit is nie-Bybels, en moet nie verwar word met Bybelse besnydenis van mans, waar slegs die voorhuid verwyder word nie. Vroulike besnydenis verwyder egter eintlik 'n deel van 'n vrou se geslagsdele, eerder as net velweefsel. Vroulike besnydenis is bloot verminking, en het niks met Bybelse besnydenis te doen nie.
SANITÊRE WETTE EN KWARANTYN -
Die Bybelse wette van sanitasie was duidelik hul tyd vooruit! Daar was regtig geen manier om die redes vir hierdie wette ten volle te verstaan tot die uitvinding van die mikroskoop, die ontdekking van bakterieë en die baanbrekerswerk van patoloë in die afgelope eeue nie, maar hierdie antieke Bybelse wette word vandag wetenskaplik as geldig bewys! Mense wat aan ’n dooie of siek dier of persoon geraak het — of selfs klere of afskeidings van ’n siek persoon—moes bad en hul klere was en kontak met ander vermy. Besoedelde kledingstukke moes gewas of verbrand word — belangrike ontsmettingsbeginsels wat vandag nog gevolg word. Wonings wat tekens van skimmel getoon het, of wat siek individue gehuisves het, moes skoongemaak, herstel of vernietig word om die verspreiding van siektes te voorkom (sien Levitikus 13–15). Poreuse vate wat met dooie diere in aanraking gekom het, moes gebreek word, aangesien hulle bakterieë sou huisves. Mense wat tekens van siekte toon, moes geïsoleer word - in kwarantyn - totdat hulle deur 'n priester ondersoek en gesond verklaar word. Mense moes was nadat hulle seks gehad het. Tatoeëermerke en snye in die vlees was ook verbode (Levitikus 19:28) om redes wat die risiko insluit om siektes op te doen. Moderne dokters waarsku dat tatoeëermerke en “body-piercing” 'n risiko inhou om aansteeklike siektes soos hepatitis B, hepatitis C, sifilis en MIV/VIGS op te doen (International Journal of Infectious Disease, 2001, 5(1), 27–34).
In Deuteronomium 23:9–14 leer ons dat menslike afval weg van menslike wonings begrawe moes word. Vandag noem ons dit sanitêre afvalverwydering, en die voordele daarvan word algemeen verstaan, maar word nie altyd beoefen nie - veral in gebiede wat deur armoede geteister word. Die geskiedenis is gevul met epidemies van tifus, cholera en disenterie, gekoppel aan die onverskillige storting van menslike afval in strate en riviere, of die voer van menslike afval aan diere wat dan geëet word. Die begrawe van menslike afval breek die lewensiklus van baie parasitiese organismes wat siektes versprei. Hierdie eenvoudige praktyk is baie doeltreffender en goedkoper as om siektes te behandel nadat dit uitgebreek het – en God het hierdie beginsel duisende jare gelede in die Bybel geplaas lank voor die mensdom se wetenskap die voordeel daarvan ontdek het!
MORELE WETTE -
Baie van die morele wette van die Bybel het ook definitiewe gesondheidsimplikasies. Owerspel en hoerery word duidelik in die Skrif verbied (Eksodus 20:14; Levitikus 18:20; 1 Korintiërs 6:9) omdat dit nie net die stabiliteit van die gesin en die samelewing bedreig nie, maar ook die gesondheid van die individu. Een van die mees maklik gedemonstreerde feite van die mediese geskiedenis is dat losbandigheid siektes versprei—dikwels gevaarlike en dodelike siektes waarvan VIGS slegs die nuutste en mees berugte is. Seksueel oordraagbare siektes bring lyding, misvorming, onvrugbaarheid en dood mee. Dit is een rede waarom Paulus ons aanraai om van “onsedelikheid te vlug”, en waarsku dat die persoon “wat seksuele onsedelikheid pleeg teen sy eie liggaam sondig” (1 Korintiërs 6:18 ). Een rede waarom prostitusie in die Bybel as 'n sonde bestempel word, is dat dit siektes versprei. Ernstige gesondheidsrisiko's is van die redes waarom die Bybel homoseksualiteit (Levitikus 18:22) en geslagsgemeenskap met diere (Levitikus 18:23–30) verbied. Seksueel aktiewe homoseksuele mans het 'n baie korter lewensduur as die gemiddelde man, en 'n baie groter risiko om 'n ernstige siekte op te doen en daaraan te sterf. Die Bybel waarsku dat mense wat onsedelike seksuele aktiwiteit beoefen “begrip ontbreek”, omdat hulle nie die ernstige risiko’s begryp wat hulle neem nie — gesondheidsgewys of andersins (Spreuke 6:32). Hierdie gesondheidsverwante morele wette – en die gevolge daarvan om dit te breek – is vandag nog netso van krag!
God is die outeur van die Bybelse gesondheidswette. Die Bybel openbaar dat God nie verander nie (Maleagi 3:6), wat beteken dat Sy fundamentele wette nie verander nie. Die wette van biologie het nie skielik verander, of opgehou werk, toe Jesus aan die kruis gesterf het nie! Dieselfde faktore wat siektes in die dae van Moses veroorsaak of voorkom het, werk vandag nog.
Die meeste antieke kulture het uitgebreide lyste van medisyne en prosedures vir die behandeling van siektes gehad. Die gesondheidswette wat God aan Moses gegee het, het egter nie op die behandeling van siektes gefokus nie, maar eerder op die voorkoming van siektes en die bevordering van gesondheid! Dit is hoekom die mediese historikus Ralph Major Moses beskryf as "die grootste sanitêre ingenieur wat die wêreld nog ooit gesien het", want "Moses het die groot beginsel erken dat die voorkoming van siektes gewoonlik eenvoudiger en altyd meer verreikend is as die genesing van siektes ... Sy leerstellings [in die boek Levitikus] kan opgesom word deur die onderwerpe van sanitasie vandag — suiwer voedsel, suiwer water, suiwer lug, rein liggame en reine wonings” (A History of Medicine, vol. 1, bl. 62–64). Die Bybelse gesondheidswette is tydloos! Hulle was geldig in die dae van Moses, en hulle is net so geldig — en toepaslik — vandag. Die Bybel openbaar dat wanneer Jesus Christus terugkeer om die Koninkryk van God op hierdie aarde te vestig, die wette van God vanaf Jerusalem aan die wêreld verkondig sal word (Jesaja 2:2–4). Soos mense regoor die wêreld leer om volgens hierdie eenvoudige dog fundamenteel belangrike wette te leef, sal hul gesondheid verbeter – en die plaag van siekte sal begin verdwyn (Jesaja 35:5–7). Dit is deel van die evangelie! Jy kan 'n belangrike rol speel in hierdie ongelooflike transformasie (Jesaja 30:20–21) — as jy die waarde daarvan leer om hierdie Bybelse gesondheidswette vandag in jou eie lewe toe te pas!
Het Jesus die Bybelse gesondheidswette afgeskaf?
Het Jesus weggedoen met fundamenteel belangrike Bybelse wette aangaande menslike gesondheid? Diegene wat dit glo, haal gewoonlik Markus 7 en Handelinge 10 aan. Sommige Bybelvertalings van Markus 7:18–19 sê: “Jesus het alle voedsel rein verklaar” – maar ander vertalings vertaal hierdie vers anders. Wanneer jy Markus 7 vergelyk met 'n soortgelyke verslag in Matteus 15, vind jy dat Jesus nie eers die onderwerp van skoon of onrein kosse aangespreek het nie - die betrokke kwessie was eet sonder 'n seremoniële was van die hande! Handelinge 10 beskryf Petrus se visioen van 'n laken wat uit die hemel neerdaal met onrein diere wat hy drie keer aangesê word om dood te maak en te eet. Petrus, wat vir meer as drie jaar deur Christus opgelei is, het verstaan dat dit verkeerd was en het Hom weerstaan! Terwyl Petrus oor die betekenis van die visioen nadink (Hand 10:17), het verskeie heidene by sy huis aangekom. Toe Petrus hulle sending hoor, het Petrus die betekenis van die visioen begryp: “God het my gewys dat ek niemand onrein mag noem nie” (Hand. 10:28). Volgens die Skrif het Petrus nie uit hierdie visioen afgelei dat die wette van rein en onrein voedsel uitgeskakel is nie. Dit word bevestig deur 'n profesie wat aandui wanneer Christus terugkeer, Hy sal oordeel bring oor afgodsaanbidders en diegene wat volhard om onrein diere te eet (Jesaja 66:15–17).